«Η καλύτερη λύση για την Ελλάδα είναι μια ελεγχόμενη πτώχευση»

Nuriel Roubini, στους Financial Times

Ήρθε η ώρα που η Ελλάδα θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν πάσχει απλά από μια κρίση ρευστότητας. Πάσχει από αφερεγγυότητα. Οι οίκοι αξιολόγησης άρχισαν να χαρακτηρίζουν το δημόσιο χρέος της ως «σκουπίδι», ενώ τα σπρέντς των ελληνικών ομολόγων έπιασαν ουρανό. Το δάνειο των €110 δισ. που χορήγησαν οι ΕΕ και το ΔΝΤ απλά καθυστερεί την αναπόφευκτη χρεοκοπία μετατρέποντας την σε «άτακτη» όταν θα προκύψει. Η λύση είναι μία: Μια (με τάξη) αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Τα αυστηρά μέτρα λιτότητας στα οποία συμφώνησε η Ελλάδα ως όρο για τη διάσωσή της απαιτούν μια δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 10% του ΑΕΠ. Αυτό όμως θα επιτείνει την ύφεση και θα δημιουργήσει ένα δημόσιο χρέος σε αναλογία 148% του ΑΕΠ το 2016. Σε αυτά τα επίπεδα, ακόμη και ένα μικρό σοκ μπορεί να οδηγήσει σε νέα γενικευμένη κρίση. Τα αυστηρά μέτρα λιτότητας μπορεί να αποβούν χρήσιμα σε προηγμένες οικονομίες, για την Ελλάδα όμως θα είναι καταστροφικά.

Ας συγκρίνουμε τη σημερινή Ελλάδα με την Αργεντινή του 1998-2001. Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Αργεντινής στην αρχή ήταν 3% του ΑΕΠ, της Ελλάδας είναι 13.6%. Το δημόσιο χρέος της πρώτης ήταν στο 50% του ΑΕΠ, της Ελλάδας στο 115% και ανεβαίνει. Αν η Αργεντινή ήταν μια φορά αφερέγγυα, η Ελλάδα είναι πολλαπλώς…

Όσοι ισχυρίζονται πως η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει την αναδιάρθρωση, έχουν υπόψη τους προσπάθειες που έγιναν από χώρες όπως το Βέλγιο, η Ιρλανδία, και η Σουηδία τη δεκαετία του 1990. Αυτά όμως τα παραδείγματα είναι άσχετα, αφού έγιναν σε μεγαλύτερη χρονική διάρκεια και σε εποχές οικονομικής ανάπτυξης. Την εποχή εκείνη μάλιστα, τα επιτόκια έπεφταν, ενώ τα υποτιμημένα νομίσματα βοηθούσαν στην ανάπτυξη.

Κάποιο άλλοι θεωρούν πως η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα σημάνει μεγάλες χρηματικές απώλειες για τις ευρωπαϊκές τράπεζες που κρατούν το εν λόγω χρέος. Μια προληπτική αναδιάρθρωση θα περιορίσει τις ζημιές, η αναβολή της απλά θα χειροτερέψει τις οδυνηρές συνέπειες. Όπως μας έδειξε η Αργεντινή και η Ρωσία το 1998, η στήριξη από το ΔΝΤ δεν αποτρέπει μια ενδεχόμενη πτώχευση. Αντιθέτως, μπορεί να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στη χώρα και στους πιστωτές της όταν αυτή είναι αφερέγγυα. Όταν χρησιμοποιούνται «επίσημα» χρήματα για να κρατηθεί στην επιφάνεια κάποιο κράτος, οι τυχεροί επενδυτές που έχουν λαμβάνειν, γλιτώνουν ανέπαφοι, καθώς η στήριξη του ΔΝΤ και της ΕΕ τους επιτρέπει να εξοφληθούν πλήρως. Όταν όμως επέρχεται απότομη στάση πληρωμών, οι απώλειες των πιστωτών είναι σημαντικές καθώς οι εθνικοί πιστωτές έχουν προτεραιότητα σε ότι έχει απομείνει. Εν ολίγοις, μια οργανωμένη αναδιάρθρωση, όπως συνέβη στο Πακιστάν και στην Ουκρανία το 1999,και στην Ουρουγουάη το 2002, είναι ότι καλύτερο για τους ιδιώτες πιστωτές και την χρεοκοπημένη χώρα, παρά αν γίνει ότι έγινε στη περίπτωση της Αργεντινής.
Το Πακιστάν, η Ουκρανία και η Ουρουγουάη αναδιάρθρωσαν τα χρέη τους ανταλλάσσοντας τις παλιές δανειακές τους υποχρεώσεις με νέες συμφωνίες που προέβλεπαν αποπληρωμές που εκτείνονταν πολύ βαθιά στο μέλλον. Αυτές οι συμφωνίες έθεσαν ανώτατα όρια και στα επιτόκια των νέων δανείων σε πολύ πιο ανεκτά επίπεδα και σαφώς πιο κάτω από αυτά της αγοράς. Και το πιο σημαντικό, η ολική αξία του χρέους δεν μειώθηκε, όπως συνήθως συμβαίνει σε ξαφνικές πτωχεύσεις.

Βέβαια, το να δίνεις περισσότερο χρόνο σε κάποιο κράτος για να εξυπηρετήσει το χρέος του, μαζί με πιο γενναιόδωρα επιτόκια, σημαίνει πως οι πιστωτές αναγκαστικά θα υποστούν χασούρα. Όμως αυτή θα είναι μικρότερη από ότι αν υπάρξει στάση πληρωμών. Η περίπτωση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους είναι πολύ πιο εύκολη από τις αντίστοιχες των χωρών που προαναφέρθηκαν. Σε εκείνες τις αναδυόμενες οικονομίες, το δημόσιο χρέος είχε εκδοθεί σε άλλες χώρες (ΗΠΑ, Βρετανία) δημιουργώντας το ρίσκο ότι οι πιστωτές δεν θα συμφωνούσαν και θα προχωρούσαν σε δικαστική προσφυγή προκειμένου να ανακτήσουν τα κεφάλαια τους. Το 95% του ελληνικού χρέους έχει εκδοθεί στην ίδια την Ελλάδα, όπου η ισχύουσα νομοθεσία περιορίζει τις δικαστικές προσφυγές επί του θέματος.

Ένα άλλο πλεονέκτημα για την Ελλάδα είναι ότι οι περισσότερες τράπεζες που κρατάνε το χρέος της το διατηρούν στο φάκελο «ωρίμανσης» και όχι στον φάκελο «προς πώληση», με αποτέλεσμα να προσποιούνται πως ακόμη αξίζει 100% ενώ στη πραγματικότητα η αξία του στην αγορά έχει μειωθεί δραματικά.

Το πικρό χάπι της αναδιάρθρωσης μπορεί να συνοδευτεί με γλυκαντικά, όπως είναι οι πιστωτικές ενισχύσεις (credit enhancements) εκ μέρους του ΔΝΤ και της ΕΕ. Είναι πολύ προτιμότερο να δαπανηθεί μια μικρή ποσότητα δημόσιου χρήματος ώστε να πειστούν οι πιστωτές να συμφωνήσουν σε μια ελεγχόμενη αναδιάρθρωση παρά να χαθούν €110 δισεκατομμύρια προσπαθώντας να αποτραπεί μια αναπόφευκτη πτώχευση αργότερα. Τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιούνταν καλύτερα στη βοήθεια άλλων ταραγμένων οικονομιών, όπως αυτή της Ισπανίας.

Εν κατακλείδι, μια ελεγχόμενη οργανωμένη αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας είναι εφικτή και επιθυμητή τόσο για την ίδια όσο και για τους πιστωτές της. Αν η Ευρώπη θέλει να αποφύγει τη μεγέθυνση της κρίσης, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει το ότι η παραπάνω λύση είναι αναπόφευκτη.

Τμήμα ειδήσεων elliniki stratigiki